Könnunaraðferðin

Könnunaraðferðin (Project Approach) gengur út á það að tekið er fyrir ákveðið þema eða viðfangsefni og síðan er gerð ítarleg rannsókn á því, út frá áhuga barnanna.  Viðfangsefnið er venjulega tekið úr umhverfi sem börnin þekkja og það nálgast þannig að það hafi persónulega merkingu fyrir barnið.  Viðfangsefnið getur verið ákvarðað hjá börnunum sjálfum eða kennaranum, en það er alltaf eðlislægur áhugi barnanna sem ræður ferðinni.  Það er hægt að vinna með þessa aðferð með stóran eða lítinn hóp barna, í lengri eða skemmri tíma.

Aðalmarkmið könnunaraðferðarinnar er að þroska áhuga ungra barna og þá er ekki einungis verið að tala um hæfni og þekkingu, heldur líka um tilfinningalega, siðferðilega og fagurfræðilega þætti.  Við göngum út frá því hvaða þekkingu barnið hefur og hvernig má efla hana.  Við aðstoðum barnið við að afla sér upplýsinga um viðfangsefnið og skilgreinum hugtök þannig að það geri sér grein fyrir tengslum og merkingu viðfangsefnisins.  Við hvetjum börnin til að spyrja spurninga og spyrjum þau opinna spurninga (hvað, hvernig, hvað haldið þið!), þannig náum við fram áhuga barnanna og getum æft þau í að styrkja hugsanavenjur sínar.

Með könnunaraðferðinni læra börnin um lýðræði með því að taka þátt í lýðræði. Þau fá að tjá hugsanir sínar og skoðanir, ná utan um þekkingu sína og koma henni á framfæri.

Í leikskólanum vinnum við með félagslega færni og könnunaraðferðin er góð leið til að styrkja hana, t.d. með hópavinnu, samræðum, að deila upplýsingum og reynslu og komast að samkomulagi, skilja orsök og afleiðingu.  Líðan barnsins á meðan á vinnu verkefnisins stendur hefur mikil áhrif á hvernig til tekst, þess vegna er mikilvægt að verkefnið höfði til barnanna.

Börnin þurfa að læra að takast á við bæði velgengni og mistök og geta greint frá tilfinningum sínum.  Hlutverk kennarans í könnunaraðferðinni er að skipuleggja og framkvæma verkefnið og leiða það áfram á forsendum barnanna.  Kennarinn þarf að vera vakandi fyrir spurningum barnanna, ræða þær hugmyndir sem koma upp og setja fram tilgátu um það sem verið er að athuga.  Kennarinn þarf sem sagt að leiða verkefnið, hvetja börnin áfram, styðja þau og fá þau til að nýta þá þekkingu sem þau búa yfir. 

Könnunaraðferðinni er skipt upp í þrjú stig, sem tákna upphaf, miðju og endi.

1. stig:  Viðfangsefnið er afmarkað, við spyrjum spurninga og setjum upp vef.  Kennarinn ræðir við börnin um rannsóknarefnið til að komast að því hvaða reynslu þau hafa og hvað þau vita um efnið.  Vakinn er áhugi barnanna á viðfangsefninu með umræðum og hugstormun.  Börnin segja frá sinni reynslu og sýna um leið hvaða skilning þau setja í hugtök sem fram koma.  Bréf um verkefnið er sent heim til foreldra og þau hvött til að ræða um rannsóknarverkefnið við börnin og deila með þeim því sem við kemur efninu og upplifunum. 
2. stig:  Leitað er svara, athugað og skráð og hafðar umræður.  Einnig fá börnin tækifæri til að fara í vettvangsferðir og því er jafnvel komið í kring að þau geti talað við sérfræðinga um efnið.  Kennarinn leggur til heimildir sem auðvelda börnunum rannsóknarvinnuna, t.d. bækur og alvöru hluti.  Kennarinn þarf einnig að vera duglegur að hlusta á uppástungur barnanna og framkvæma þær hugmyndir sem þau koma með.
3. stig:  Endurskoðun og mat fer fram og ákveðnir þættir eru valdir til kynningar fyrir aðra í leikskólanum og jafnvel foreldra.  Lokahönd er lögð á verkefnið og kennarinn aðstoðar börnin við að velja efni sem á að hafa á sýningu.  Mikilvægt er að börnin fái tækifæri til að koma hugmyndum og vinnu sinni á framfæri.

Þegar könnunaraðferðin er framkvæmd er mikilvægt að hafa í huga námssvið leikskóla, samkvæmt Aðalnámskrá og flétta þau inn í vinnuna.

Námssvið leikskóla eru:

• Heilbrigði og vellíðan
• Læsi og samskipti
• Sjálfbærni og vísindi
• Sköpun og menning