Heiðarskóli 60 ára (1965–2025)

Í tilefni af 60 ára afmæli Heiðarskóla í dag 9. nóvember er rétt að líta til baka og rifja upp aðdraganda og sögu skólans í fáeinum orðum.

Skólamál í hreppunum sunnan Skarðsheiðar áttu sér djúpar rætur löngu áður en Heiðarskóli tók formlega til starfa. Reyndar hét skólinn upphaflega Leirárskóli en haustið 1977 var nafni skólans breytt í Heiðarskóla. Ástæðan var vegna ónæðis á bænum Leirá þegar fólk ætlaði sér að hafa samband við skólann.

Á síðari hluta 19. aldar var kennsla oft á tíðum heimakennd eða í farskólum þar sem kennarar gengu á milli bæja. Framsýnir bændur réðu þá stundum kennara heim til sín og börn lærðu lestur, reikning og kristinfræði eftir efnum og ástæðum. Á þessum grunni reis sérstakur barnaskóli að Leirá að frumkvæði og á kostnað Þórðar Þorsteinssonar bónda; skólinn starfaði frá 1878 með menntuðum kennurum (m.a. Valdimar Ásmundssyni og Magnúsi B. Blöndal) og dró að sér nemendur víða að en lagðist niður skömmu fyrir aldamótin 1900. Þessi starfsemi og sú hefð sem með henni fylgdi lifði hins vegar áfram í vitund og menningu héraðsins.

Eftir setningu fræðslulaganna 1946 fór hugmyndin um fasta skóla í sveitum að þróast fyrir alvöru. Á sameiginlegum fundum sveitarfélaga sunnan Skarðsheiðar á árinu 1956 var mótuð skýr stefna: reisa skyldi heimavistarskóla fyrir svæðið. Um staðsetningu urðu nokkrar vangaveltur en land að skólabyggingu var að endingu gefið á Leirá og undirbúningur hófst í kjölfarið.

Haustið 1965 tók skólinn til starfa og markaði það vatnaskil í skólasögu héraðsins. Fyrstu misserin blandaðist heimavist og skólaakstur, en eftir því sem vegakerfið batnaði hvarf vistin smám saman úr sögunni og var formlega lögð niður 1972, frá þeim tíma varð Heiðarskóli heimanakstursskóli. Um leið var skólastarfið aukið að umfangi þegar 9. bekkur bættist við 1972 og forskóli frá 1973. Hefðir og félagslíf mótuðust snemma: fimmtudagssamkomur, íþróttir og síðar sundkennsla (fyrst í laug UMF Hauks, síðan í sundlaug skólans frá 1970) urðu fastir liðir og styrktu samkennd nemenda og samfélags.

Á áttunda og níunda áratugnum festist í sessi öflugt samstarf við nágrannaskóla á Vesturlandi á sviði íþrótta, félagslífs og kennarasamstarfs. Menningarstarf dafnaði einnig: stofnaður var Minningarsjóður Hallfríðar Helgadóttur 1967 til kaupa á hljóðfærum og tækjum til tónmenntar og 1985 var listaverkið „Refillinn“ eftir Hildi Hákonardóttur sett upp í tengibyggingu skólans. Á reflinum má sjá vefnað sem sýnir langa sögu á Leirá og þeirra sem þar bjuggu svo sem Árna Oddsson, Magnús Stephensen og Jón Thoroddsen. Refillinn er nú til sýnis í Heiðarskóla.

Fram eftir þróaðist skólinn í takt við breyttar kröfur, bæði í námskrárvinnu og skólastarfi. Skólanámskrá var unnin og endurnýjuð reglulega með áherslu á faglega umbótamenningu í anda þess sem síðar var skilgreint sem stöðug skólaþróun. Fjölbreytt félagslíf hélt áfram að vera hornsteinn og skólaferðir urðu árlegur viðburður eldri bekkja.

Stór tímamót urðu 2011 þegar Heiðarskóli flutti í nýtt húsnæði og sameinaðist leikskólanum Skýjaborg; heildin heitir frá þeim tíma Leik- og grunnskóli Hvalfjarðarsveitar (þar sem grunnskólasviðið er áfram nefnt Heiðarskóli og leikskólasviðið Skýjaborg). Sameiningin styrkti samfellu í námi barna í sveitarfélaginu og færði skólasamfélaginu nútímalega, samhæfða aðstöðu. Skessuhorn+1

Í nýrri stefnu skólans tekur náttúran stóran sess: Heiðarskóli er „Skóli á grænni grein“, með virka umhverfisnefnd og rótgróið útinám, gönguferðir og náttúrutengd verkefni. Gamlar hefðir lifa áfram: fullveldishátíð í kringum 1. desember og árshátíð fyrir páska. Leik- og grunnskóli Hvalfjarðarsveitar

Árin eftir 2015 bera einnig vott um stöðuga uppbyggingu. Meðal breytinga sem vert er að nefna er að tekin var upp teymiskennsla í Heiðarskóla. Kennarar starfa þannig í teymum og hvert teymi sér um umsjón og kennslu á sínu stigi en kennsla í verklegum greinum er í höndum list- og verkgreina teymis. Í 50 ára afmælisumfjöllun skólans voru rifjuð upp hlutverk og framlag margra skólastjóra og starfsfólks í gegnum tíðina, og jafnframt undirstrikað hve hefðir og nýbreytni hafa farið hönd í hönd í Hvalfjarðarsveit. Leik- og grunnskóli Hvalfjarðarsveitar

Skólastjóri skólans í dag frá árinu 2016 er Sigríður Lára Guðmundsdóttir en þeir aðrir sem sinnt hafa því hlutverki eru Sigurður R. Guðmundsson 1965 - 1984, Birgir Karlsson 1984 - 1998, Haraldur Haraldsson 1998 - 2004, Helga Stefanía Magnúsdóttir 2004 - 2011, Ingibjörg Hannesdóttir 2011 - 2012 og Jón Rúnar Hilmarsson 2012 - 2016.

Á árunum frá 2017 til 2019 var Heiðarskóli þátttakandi í ALICE, alþjóðlegu rannsóknarverkefni um skólastarf ásamt nokkrum íslenskum skólum og skólum frá Albertafylki í Kanada. Þetta var um margt lærdómsríkt samstarf þar sem nemendur og kennarar tóku á móti gestum og fóru í heimsóknir bæði innanlands og erlendis til að kynnast menningu og skólastarfi hinna þátttökuskólanna.

Heimsfaraldurinn Covid19 hafði áhrif á skólastarfið hjá okkur eins og gefur að skilja en sumt af því sem þá var gert til að takmarka samgang hefur fest sig í sessi sem starfshættir hjá okkur til frambúðar. Má þar t.d. nefna að skólastjórn Leik- og grunnskóla Hvalfjarðarsveitar fundar í hverri viku í gegnum fjarfundarbúnað og aðskildir matmálstímar hjá hverju stigi auk þess sem við lögðum af skólabjölluna og hringjum því hvorki út né inn úr útiveru.

Eftir heimsfaraldurinn 2020 – 2022 höfum við haldið áfram að efla faglegt starf og í þeim efnum notið góðs af samningi Hvalfjarðarsveitar við MSHA um skólaþjónustu. Áhrif þessa á skólastarfið eru mikil en meðal þess sem má nefna er bætt teymisvinna og aukin skólaþróun í kennsluháttum. Óhætt er að segja að námsandi og skólabragur hafi verið með besta móti á öllum aldursstigum. Þar hefur mikil áhrif góð mönnun á hverju stigi, heppileg samsetning námshópa og innleiðing á leiðsagnarnámi.

Annar mikilvægur þáttur í skólaþróun er markviss menntastefna að vinna eftir en hafist var handa við að innleiða Menntastefnu Hvalfjarðarsveitar haustið 2022. Hún byggir á Aðalnámskrá leik – og grunnskóla og tekur einnig mið af Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna og heimsmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna. Meginmarkmið menntastefnunnar eru: að börn á öllum aldri fái notið bestu tækifæra til að þroskast og rækta hæfileika sína í samfélagi sem byggir á lýðræðislegri þátttöku og virkni og virðingu fyrir mannréttindum, margbreytileika og umhverfi.

Varðandi bætta aðstöðu var stigið stórt skref þegar sveitarfélagið hóf umfangsmikla stækkun íþróttahúss og tengdrar aðstöðu við Heiðarborg; um 1.050 m² viðbót, þar af 737 m² í sal, eykur svigrúm til íþrótta- og tómstundastarfs fyrir skólann og allt sveitarfélagið. Framkvæmdir eru í fullum gangi, en stefnt er að því að taka nýja húsið í notkun haustið 2026. Bændablaðið+1

Á afmælisárinu 2025, eru 88 nemendur í 1. – 10. bekk við Heiðarskóla og 26 starfsmenn. Hér ríkir jákvæður lærdómsandi og allir leggja sig fram á hverjum degi við að skapa gott skólasamfélag þar sem gildi skólans vellíðan, virðing, metnaður og samvinna eru í hávegum höfð. Skólinn heldur áfram að vera brú milli hefða og framtíðar, byggður á sögu skólahalds sunnan Skarðsheiðar, uppbyggingu síðustu áratuga og skýrum gæðum í nútímastarfi.

Á meðfylgjandi mynd má sjá gamla Heiðarskóla eins og hann lítur út í dag og nýbyggingu Heiðarskóla sem tekin var í notkun 2011. 

Til hamingju með 60 ára afmælið!

 

Heimildir:

Birgir Karlsson. (1995). Skólastarfið. Afmælisrit Heiðarskóla 30 ára, 5-6.

Brynjólfur Þorvarðarson. (2005). Heiðarskóli í 40 ár – saga skólahalds við Leirá. Heiðarskóli 1965-2005, 6-9.

Bændablaðið. (2023). Byggja nýtt íþróttahús í Hvalfjarðarsveit. Sótt 13. október 2025 af https://www.bbl.is/frettir/i-deiglunni/byggja-nytt-ithrottahus-i-hvalfjardarsveit?utm_source=chatgpt.com

Einar S. Sigurðsson. (2015) Heiðarskóli í 50 ár. Sótt 13. október 2025 af https://skoli.hvalfjardarsveit.is/is/frettir/heidarskoli-i-50-ar-745

Jón Magnússon. (1985). Bygging Heiðarskóla. Afmælisrit Heiðarskóla 20 ára, 5-7.

Leik- og grunnskóli Hvalfjarðarsveitar. (á.á.). Skólastarfið – Saga Heiðarskóla. Sótt 10. október 2025. Leik- og grunnskóli Hvalfjarðarsveitar

Leik- og grunnskóli Hvalfjarðarsveitar. (á.á.). Menntastefna. Sótt 13. október 2025 af https://skoli.hvalfjardarsveit.is/static/files/menntastefna-hvalfjardarsveitar-16.6.2022-lokautgafa-.pdf

Sigurður R. Guðmundsson. (1985). Skólastarfið síðastliðin 20 ár. Afmælisrit Heiðarskóla 20 ára, 3-4.

Skessuhorn. (25. ágúst 2025). Nýtt íþróttahús í Heiðarborg fullbúið að utan. Sótt 10. október 2025. Skessuhorn